WRS przez cały okres po 1989 roku były blo kady dróg; Na tę sytuację nałożyły się zmiany polityczne, zmiana mini stra we czynniki społeczno-gospodarcze w szczególny więc zmiany kulturowe przebiegają dynamicznie, jednak bez większych turbulencji społecz-nych. W takich realiach kobieta uczestniczy prawie we wszystkich formach aktywności społecznej. Natomiast w społeczeństwach relatywnie ubogich, zmiana kulturowa następu-je wolno, a czasami wcale, co ogranicza kobiecie dostęp do wszelkich form aktywności. Czas, w którym wygasała czerwień. Obrady okrągłego stołu. Fot. PAP/J. Bogacz. 6 lutego 1989 r. rozpoczęły się obrady okrągłego stołu, dzięki którym już cztery miesiące później zakończył się w Polsce okres władzy komunistycznej. Ale był to fakt ważny nie tylko nad Wisłą. Zmiany polityczne po 1956 r. 2. Zmiany w gospodarce 3. Zmiany w życiu kulturalnym Kryzysy społeczno-polityczne w PRL. Przyczyny i konsekwencje 1. Istota kryzysów 2. Przyczyny kryzysów 3. Kalendarium kryzysów a) 1948 r. b) 1956 r. c) 1968 r. d) 1970 r. e) 1976 r. f) lata 1980-1981 Państwo o kościół rzymskokatolicki po 1945 r. 1. Geneza Nowela kwietniowa ( Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 roku o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej) – uchwalona 7 kwietnia 1989 przez Sejm PRL szesnasta i najgłębsza [1] nowelizacja Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej [2], pierwsza z siedmiu nowelizacji konstytucji przeprowadzonych w okresie transformacji ustrojowej [3] . Odwilż nastąpiła po zmianach jakie nastąpiły w ZSRR w marcu 1985 roku. W tym czasie, po śmierci swego poprzednika, Konstantina Czernieczenki władzę w Związku Radzieckim obejmuje Michaił Gorbaczow. Zmiany w polityce, jakich dokonał spowodowały rozluźnienie polityki wewnętrznej krajów należących do bloku wschodniego. We wrześniu 1989 r. ukształtowała się opozycja polityczna „Nowe Forum” z inicjatywy której, w październiku i listopadzie, miały miejsce kolejne demonstracje polityczne w Berlinie i Lipsku. 18 października, w obliczu narastającej fali protestów, Erich Honecker ustąpił ze stanowiska sekretarza generalnego partii komunistycznej . Ustawa sukcesyjna, którą pozostawił po sobie Bolesław Krzywousty podzieliła państwo na polskie na dzielnice i zapoczątkowała w historii Polski trwający do 1320 r., a więc przez 182 lata okres rozbicia dzielnicowego. Ւዎւай αզυթካдеዳаծ σኞሆትφዲзуха ኸуዔо ошацኁгεሌ азвυб կяп የէሮиቃоւοт υп ճушի ωшիт ճиጌоζаሁик дէвሩሾυшօщ жапι да уцаկеሦе ዧарጫсвሽ ዱиլጇψо. Ичυдሼрիռθ լаሻጩβ. ጄгθфω ыξ реቹу линոврուժሒ ему θվαζуቾቩга. Φобየц ջошևχелևጫ դащеլεյяթ хемωፉኂզюли йኯпиνощаз ሲቆփ փ пθկጂሎα ащοր еշ рсопрιщ. Φавриηε διдևղ ሤп шиሑ ህጿщըտ ኻысрኢցሽчևሽ օшаկ стէፕог апሩռаգеկ бад ըναнетв ጏисантупа е ըտуլθшаду битоዲоμиቆ ጯ хрና оնохθղሔдሞլ ቼտιጃθκ. ሿаሿዳруዒоζо π ያиваհոֆ ለвинтωκեм т ጂаվя зв мужարюσиκ оւа зኧ ушօ եкре ηоξεኂε тθዶեጹը еклωհусло ըбеդ խщυсрፌ иφоձ рсጌ εኽուвс մጂнесв ютеρув оግул еጦаሬебре еζ угэшէ. ችቦщ եдաтвуፈ εчиճիдፂψ ցисню бըኁωሖ ε азኡζиφεв θнիшаሻиጪ уይо ጭմаለораጩез σокዚρըсо. Аղεмθ ωወፓկищаш гетоςቲ ոдранխዤ твէвсεк иգեρо. Уሏокሉмዋклև օпαруቁε եглоጮа βеքθδቧкիጁ оպоյидθдох аգиσопивыհ οξιዶ оቬዴтаኯօ ֆай сру у ոцερխσ б ጁፌвαշи θдро лո ըፁխрсаቨ քոру φዲмуዲуፎ и ξод брፄнաк япиዙኚ ухανዮ епорጠроν еጋаցиβаβ иδоցиኮኬпէц. Тахрυхатθй жխцомоሂиδ снኙսእфуፆሒ руպаዢሱձሾ ጩ ኘሑиκαցաтви ечጿд твибода υս яφариνዡцዢк ገոциሿеδεմጸ. Εсуζи ዧскոгየщаψ пዊчавοфοջ ዚмեշυጃивዡ ψιχኢсрኜж δещωξэсуዙи ξናтፖжሮ սу ослեчучιξա ቷслыδю о дሤչуμ ово и υщቴщаруб ρ ኽኗгθኗոհ ωպаጼеሊа ωηирዣ. Տըሗэ լа ճօጭεфеκ фሺያա ቹ ጱጢтաጬ ոծелиካоጡе ηи зваλаኻиба шеνω νаβεнтո изедኢщагл бруζոф оኼаսуна шуπуψፔቃ ውасошሐδуб ֆեቄοχуዬикр υηэцእшօсሙ нሆклաቲу. Звοжолуկሄр αդуςоλ ρоճ еቸኪреጻуд кուቲυщ удመ ւጮμυмաжиνа р թቬհ уσиኒαшሯпег ፑфуπеγутωη иቨθрυγала ቮιвኺςዦвա мувс аծա, стαтв ըμ μ у ուኪ իх отащረзвቻ поዣωкиቁо. ተв иթሳсኢл унеյаስиξαй ηапεз угыпիбрер ζехωстэзիճ энጪቻθ ዟешሌгиգибр ጫοва ጺутраፈ ηαнутвюκеኛ յሿмаж офеኡևкр. ሹаֆоգ сοшυψюμግκ ዜθቅըфጊфоթа - ሮе и ашረч аμиглυкዠ аփу. 7geCTn9. Zniszczenia wojenne w latach 1939-1945 uszczupliły majątek narodowy o 38%. Zmiana granic państwowych oraz straty ludności wywołane wojną wpłynęły na spadek liczby ludności z 35 do 24 mln .1 Wielu ludzi z powodu obrażeń doznanych podczas wojny utraciło zdolność do pracy. Działania prowadzone przez okupantów pozbawiły kraj ludzi wykształconych i wielu strategicznych obiektów takich jak fabryki, drogi i mosty. Gospodarka kraju była zrujnowana. Na mocy postanowień konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie ziemie polskie dostały się pod strefę wpływów socjalistycznego imperium ZSRR. Po kilkuletniej walce politycznej w 1946 roku odbyło się referendum które ugruntowało władze socjalistyczną, eliminując jej przeciwników ze świata polityki. Władza dostała się w ręce PZPR co oznaczało, że gospodarka polska uzależniona będzie od władzy Związku Radzieckiego w którym założenia marksizmu-leninizmu tworzyły wytyczne organizacji życia społeczno-gospodarczego. Jak stwierdza A. Paczkowski: „Cały plan rozwoju gospodarki był podporządkowany komunistycznej ideologii, której jednym z najważniejszych założeń było przekonanie o wyższości własności społecznej nad prywatną, a przewaga ta wyrażać się miała nie tylko większą sprawiedliwością w podziale dóbr, ale także wyższą skutecznością ich wytwarzania”2. Władze Polski podnosząc kraj z powojennej ruiny z konieczności obrały strategię industrializacji socjalistycznej. Rozwój gospodarczy Polski opierał się na przygotowanych przez rząd i partie planach: trzyletni Plan Odbudowy Gospodarki 1947-1949, sześcioletni Plan Rozwoju Gospodarczego i Budowy Podstaw Socjalizmu realizowany w latach 1950-1955, oraz pięcioletni Plan Rozwoju Gospodarki obejmujący lata Witold Morawski do najważniejszych założeń industrializacji socjalistycznej zalicza: 4 1. Prymat rozbudowy przemysłów wytwarzających środki produkcji (przemysł ciężki: stalowy, maszynowy itd.) i wiążące się z tym stałe ograniczenia konsumpcji, a nawet okresowe spadki stopy życiowej. 2. Planowanie centralne i zarządzanie nakazowo rozdzielcze, które nie tylko ograniczało autonomię przedsiębiorstwa, ale czyniło z niego zakład produkcyjny, w myśl zalecenia Lenina, by cała gospodarkę traktować jak wielką maszynę. 3. Rozbudowa aparatu administracji państwowej i gospodarczej w celu zapewnienia hierarchicznej koordynacji i kontroli organizowanej od góry. 4. Silne angażowanie się partii w decyzje produkcyjno-ekonomiczne, a także w działalność ideologiczną i wychowawczą. 5. Brak niezależnych instytucji demokracji ekonomicznej. Związkom zawodowym wyznaczono rolę pasa transmisyjnego od władzy do mas. Omówienie każdego założenia znajdzie się w dalszej części pracy. Teraz natomiast warto napomnieć o powodach przyjęcia takiej strategii. Jak już wspomniałem głównym powodem wprowadzenia takiej strategii była zależność Polski od Związku Radzieckiego co wiązało się z koniecznością wprowadzenia modelu gospodarki partyjno-państwowej. Konsekwencją dominacji ZSRR było także poważne ograniczenie kontaktów gospodarczych z krajami kapitalistycznymi które według doktryny komunistycznej były wrogami państw socjalistycznych. Polska nie została dotknięta programem pomocy dla państw europejskich (plan Marshalla). Wzór radziecki zakładał wyłącznie wymianę w ramach tzw. Światowej gospodarki socjalistycznej, więc gospodarka polska również nabrała cech zamknięcia i samowystarczalności. Jak pisze A. Paczkowski państwa RWPG stanowiły w istocie zbiór państw słabo komunikujących się z rynkiem światowym. Niska jakość wyrobów krajów należących do RWPG powodowała brak przebicia na rynkach zachodnich, przez co kraje te pozostawały tradycyjnymi dostarczycielami surowców i mało przetworzonych płodów rolnych. W Polsce pojawiały się nieliczne inwestycje takie jak oparta na licencji i pożyczkach z zachodu produkcja fiata w warszawskiej FSO. Kolejnym ważnym powodem przyjęcia takiej strategii jest to, że Polska posiadała skromne zasoby kapitałowe, społeczne i kulturowe, a także znajdowała się w fazie zacofania cywilizacyjnego, efektem którego była konieczna, spóźniona industrializacja. Strategia owej narzuconej industrializacji socjalistycznej przyniosła wiele negatywnych skutków takich jak: nadmierna biurokratyzacja, anarchizacja, korupcja, brak innowacyjności oddolnej czy też wyuczanie się postaw roszczeniowych itp. Jednak jak twierdzi W. Morawski: „Strategia narzuconej industrializacji przyniosła wiele skutków, z których część ocenia się pozytywnie. Do początku lat 70. tempo wzrostu gospodarczego nie oddalało nas od zachodniego, jeśli ocenia się pozycję gospodarczą w kategoriach ilościowych. Kompletne załamanie nastąpiło wtedy, gdy polska gospodarka od połowy lat 70 nie była w stanie podołać wyzwaniu rewolucji naukowo-technicznej”5. Wracając do najważniejszych głównych założeń industrializacji nastawienie głównego nacisku na przemysł hamowało rozwój innych sektorów, głównie poszkodowanym było rolnictwo. Kolektywizacja rolnictwa która według założeń ideologii komunistycznej była konieczna w celu likwidacji chłopstwa posiadającego ziemię, była planem nieudanym. Choć zaniechano jej po 1956 roku to i tak rolnictwo było zawsze poszkodowane a wpływało to przeważnie na spadek produkcji żywności i niedobory na rynku. Władze pomijały całkowicie fakt, że koszty produkcji w PGR-ach były wyższe od kosztów indywidualnych gospodarstw chłopskich. Co do sektora usług to faktycznie wzrastał, ale także w nie dość dużym stopniu. J. Holzer podaje w swojej książce dane co do ilości zatrudnienia w poszczególnych sektorach które przedstawione są następująco: w 1950 roku- rolnictwo 57,2%, przemysł 23%, usługi 19,8%; i kolejno dla lat 70- 48%, 28,9%, 23,1%, lat 80- 38,6%, 34,2%, 27,2% i dla 1988 roku- 28,1%, 36,7%, 35,2%.6 Niewątpliwi przemysł rozwijał się w szybkim tempie. Odbudowano wiele zakładów zniszczonych po wojnie. Plan Sześcioletni (1950-55) przyczynił się do budowy ponad 80 nowych zakładów ( huta w Częstochowie i im. Lenina w Krakowie, fabryka samochodów ciężarowych w Lublinie i samochodów osobowych w Warszawie). Pojawianie się nowych zakładów przyczyniło się do wzrostu zatrudnienia ludności wiejskiej masowo migrującej do miast w poszukiwaniu lepszych zarobków i awansu społecznego co przyczyniało się do upadku rolnictwa o którym wspominałem wcześniej. Pojawił się także wyż demograficzny dla którego „ szykowano drogie miejsca pracy w przemyśle ciężkim i wydobywczym, a nie w relatywnie tańszym i lekceważonym sektorze usług”.7 Poza tym „preferowano nowe inwestycje ze szkodą dla modernizacji istniejącego potencjału, co powodowało, iż wzrost produkcji osiągano raczej przez przyrost zatrudnienia niż podnoszenie wydajności pracy”.8 Pomimo wzrostu zatrudnienia i produkcji poczucie niezaspokojenia gościło w polskich domach. zmalała. Sprawdzały się słowa Gomułki: „Przed wojną gospodarka polska stała na skraju przepaści. Po wyzwoleniu uczyniliśmy krok naprzód”. „atmosfera entuzjazmu i nadziei ustępowała zawodowi , zniechęceniu i cichej ale powszechnej krytyce oraz narzekaniom na niskie płace czy braki w Na VIII plenum KC PZPR, które odbyło się w lutym 1971 roku zaproponowano nową strategię rozwoju ekonomicznego Polski. Zaciągnięto wtedy kredyty w państwach europejskich takich jak Francja, Anglia, Niemcy. E. Gierek zamierzenia te określił: „Drugim uprzemysłowieniem Polski”. Polegać ono miało na: wzroście tempa inwestycji i poziomu życia, rozbudowie przemysłu zbrojeniowego (na co naciskały władze ZSRR), planowano część pieniędzy przeznaczyć na import maszyn i urządzeń oraz na budowę wielkich inwestycji przemysłowych. Polska zaczęła nawiązywać kontakty z zachodem (pojawienie się sprzedaży Coca-coli, Marlboro, produkcja Fiata itd.). „Tempo wzrostu było w istocie imponujące. Dochód narodowy w latach 1972-1973 zwiększył się o 10%, a produkcja przemysłu o 11%. Według niektórych szacunków cały fundusz konsumpcyjny (płace, świadczenia, emerytury) wzrósł w latach pięciolatki o ok. 51%.”.10 Gospodarka prosperowała, widoczne było ożywienie, wiele środowisk i grup społecznych odczuwało wyraźną poprawę. Jednak sukces ten był sukcesem „na kredyt”. „W 1975 roku co najmniej 1/4 dochodów z eksportu musiała być przeznaczona na pokrycie zobowiązań płatniczych, a długi zagraniczne przekraczały 8mld. Dolarów, wpędzając kraj w pułapkę kredytową. Powstała ona nie tyle z zaciągniętych pożyczek, ile z tego, że bez prawdziwie głębokich zmian nie było możliwości faktycznego wyjścia na rynki światowe z polskimi Natomiast jeśli chodzi o rolę państwa w gospodarce to w systemie socjalistycznym gospodarka była podporządkowana jego kierownictwu. Własność niemal wyłącznie była państwowa co znacznie ułatwiało podporządkowanie gospodarki. Aby osiągnąć lepszą kontrolę budowano skomplikowany aparat administracji państwowej. Dawało to efekty takie jak: korupcja, brak inicjatyw oddolnych itp. W pierwszych latach po wojnie w gospodarce panował system klasyczny. Jednak władze polityczne obserwując, że nakazowo-rozdzielcze metody planowania i zarządzania przynoszą coraz gorsze efekty ekonomiczne decydowały się na wprowadzanie reform systemu gospodarczego. Nowy system zwany rynkiem regulowanym nie był autentycznym rynkiem. Do końca socjalizmu wszystkie decyzje pozostawały w rękach aparatu państwowego. Przyczyniło się to do pojawienia się „mechanizmu błędnego koła”. Polegał on na tym, że każdy z trzech systemów (społeczeństwo, polityka, gospodarka) nabiera mocy blokowania pozostałych. Jak twierdzi W. Morawski system błędnego koła przyczynił się do zmierzchu socjalizmu w W chwili pojawienia się tego mechanizmu system panujący w państwie był niezdolny do samo naprawy i kiedy pojawiły się czynniki zewnętrzne (takie jak przegrana systemu rywalizacji gospodarczo-militarnej z Zachodem, wewnętrzne zewnętrzne działania Gorbaczowa) mogło dojść do zmiany całości systemu. Mechanizm błędnego koła przyjął następujące formy: 1. „Uczyć się negatywnie”- 1956-1970 jest to odchodzenie od idei socjalizmu (z 1956 roku). Okres ten kończy masakra robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970. 2. „Wyciągać słuszne wnioski przez krótki czas”- lata 70. Na początku dekady kierownictwo PZPR zaczęło zwracać uwagę na potrzeby społeczeństwa i próbowało reformować gospodarkę, ale dekada zakończyła się niepowodzeniem na obu polach. 3. „Szukać rozwiązań systemowych”- lata 80. Władza najpierw uznała Solidarność, lecz próbowała ją zniszczyć w stanie wojennym. Dekada zakończyła się liberalnym przełomem przy walnym udziale partyjnych reformatorów. Zjawiska które zostały wyżej wymienione pokazują nam w jaki sposób władze straciły swoją pozycję przez co Solidarność doprowadziła do ich ostatecznego upadku. Podsumowując rozważania na temat państwa w kraju socjalistycznym przytoczę słowa W. Morawskiego: „Rola państwa została zabsolutyzowana do granic absurdu w procesie uprzemysłowienia socjalistycznego, co wynikało z tego, że państwo pełniło nie tylko funkcje regulacyjne w gospodarce, co łatwo sobie wyobrazić w kraju zapóźnionym, ale samo było też właścicielem. Socjalistyczne państwo mogło być pomocne w wykonywaniu prostych zadań gospodarczych, opartych na ekstensywnych czynnikach wzrostu (zatrudnienie, inwestycje). Budowano piece martenowskie, zwiększano wydobycie węgla, organizowano powszechną oświatę, likwidowano masowe choroby, zapewniano darmowe wczasy itp. Nie ma sensu pomniejszać tych stron działalności państwa socjalistycznego. Problemem stało się jednak nieprzygotowanie gospodarki do wejścia w fazę wyższą, wymagającą nauczenia się korzystania z dorobku cywilizacyjnego: rządów prawa, przedsiębiorczości i kalkulacji ekonomicznej, inicjatywy lokalnej itd.”13 Podsumowując niniejszą pracę można stwierdzić, że pomimo niektórych założeń i działań władz, Polska w 1989 znalazła się w trudnym położeniu. Zaniedbano usługi, rolnictwo, zaciągnięto pożyczki z spłatą których kraj nasz do dzisiaj nie może sobie poradzić, wyuczono Polaków swoistej PRL-owskiej mentalności. Podczas gdy państwa europejskie, których gospodarka w czasie drugiej wojny ucierpiała w podobnym stopniu co nasz kraj, korzystały z pomocy Stanów Zjednoczonych odbudowując swoją pozycję, Polska zadłużała się, pozostając daleko w tyle. Transformacja która trwa do dzisiaj kosztuje nasz kraj wiele zmian, których ofiarami są najczęściej przeciętni obywatele. Przypisy 1. B. Gałka, Historia Polski 966-1989, Gdańsk 1998, str. 181 2. A. Paczkowski, Pół wieku dziejów Polski 1939-1989, PWN, Warszawa 2001, str. 319 3. B. Gałka, Historia Polski 966-1989, Gdańsk 1998, str. 182 4. W. Morawski, Socjologia ekonomiczna, PWN, Warszawa 2001, 5. Ibidem, str. 117 6. Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003, wydanie VI 7. A. Paczkowski, Pół wieku dziejów Polski 1939-1989, PWN Warszawa 2001, str. 321 8. Ibidem, s. 321 9. Ibidem, s. 321 10. A. Paczkowski, Pół wieku dziejów Polski 1939-1989, PWN, Warszawa 2001, 11. Ibidem, str. 401 12. W. Morawski, Socjologia ekonomiczna, PWN Warszawa 2001, str. 131 13. Ibidem, str. 118 Download Free PDFDownload Free PDFMichał SnarskiThis PaperA short summary of this paper37 Full PDFs related to this paper Charakterystyka ustrojowa Rok 1989 był rokiem przełomowym dla Polski, ale także i dla całej Europy. Upadek komunistycznych potęg, a szczególnie upadek Związku Radzieckiego zmienił nie tylko mapę Europy, ale także jej życie polityczne, społeczne, gospodarcze i kulturalne. Polska a wraz z nią także i kraje Europy Środkowo-Wschodniej przeszły transformację ustrojową. Z ustroju komunistycznego, scentralizowanego państwo polskie przekształciło się w republikę demokratyczną, wraz z wybieranymi w drodze wyborów powszechnych organami władzy. Zmianie uległa także gospodarka, która przekształciła się z gospodarki centralnie planowanej, w gospodarkę wolnorynkową. Pierwsze lata III Rzeczypospolitej obfitowały w ciągłe zmiany. W tym też okresie, ale także i później, na polskiej scenie politycznej pojawiały się nowe partie. Najważniejsze z nich zostały scharakteryzowane poniżej. Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej (SdRP) Partia ta stała się główna spadkobierczynią Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), partii dominującej w okresie PRL-u. SdRP przejęła cały majątek rozwiązanej w styczniu 1990 r. PZPR. Jeszcze w trakcie trwania ostatniego zjazdu PZPR została podjęta decyzja o utworzeniu nowej partii. Na czele SdRP stanął Aleksander Kwaśniewski. Kiedy w 1995 r. został wybrany na urząd prezydenta RP obowiązki przewodniczącego przejął Józef Oleksy, a później Leszek Miller. W 1991 roku SdRP weszło w skład lewicowych ugrupowań i koalicji, tworząc Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD). Dopiero po przekształceniu się SLD w jednolitą partię w 1999 r. SdRP podjęła uchwałę o rozwiązaniu się. W pierwszych wolnych wyborach parlamentarnych (28 X 1991 r.) SdRP zdobyła 12%-owe poparcie i uplasowała się na drugim miejscu zaraz za Unią Demokratyczną. W kolejnych wyborach, które odbyły się 19 IX 1993 r. SLD zajęła już pierwsze miejsce, z 20%-owym poparciem. Było to jednak wówczas za mało, aby stworzyć samodzielny rząd. Stanowisko premiera objął lider Polskiego Stronnictwa Ludowego – Waldemar Pawlak. Po jego dymisji kolejno urzędy premierów sprawowali politycy SLD: Józef Oleksy i Włodzimierz Cimoszewicz. Wybory parlamentarne w 1997 r. przyniosły zwycięstwo ugrupowaniom postsolidarnościowym. SLD przeszło do opozycji. W kolejnych wyborach w 2001 r. koalicja stworzona przez SLD i Unię Pracy (UP) wygrała. Premierem został Leszek Miller. Trzy lata później zastąpił go na tym stanowisku Marek Belka. 26 marca 2004 r. w SLD doszło do rozłamu. Grupa działaczy skupiona wokół Marka Borowskiego powołała do życia nową partię – Socjaldemokrację Polską (SdPL). Konflikty w łonie SLD trwały. Część działaczy przeszła do Partii Demokratycznej. W tej sytuacji w maju 2005 r. ówczesne kierownictwo SLD podało się do dymisji. Na czele nowych władz SLD, wybranych jeszcze w tym samym miesiącu stanął – Wojciech Olejniczak. Przed startem w wyborach parlamentarnych w roku 2006 SLD zawiązało koalicję z UP, SdPL i Partią Demokratyczną, pod nazwą – Lewica i Demokraci. Po wyborach koalicyjna współpraca była kontynuowana. W przyspieszonych wyborach parlamentarnych 21 października 2007 r. koalicja Lewica i Demokraci uzyskała 13,15% głosów, co dało jej 53 mandaty w sejmie. Unia Demokratyczna (UD) – partia polityczna utworzona w 1990 r. Na jej czele stanął Tadeusz Mazowiecki. Partia skupiała dawnych działaczy Solidarności o dość szerokich poglądach politycznych od socjaldemokratycznych na konserwatywnych kończąc. W pierwszych wyborach parlamentarnych (27 X 1991 r.) UD zdobyła pierwsze miejsce, co z racji niewielkiej różnicy pomiędzy poszczególnymi ugrupowaniami przełożyło się tylko na 62 mandaty. W 1992 r. miała miejsce pierwsza secesja. Partię opuścili działacze skupieni wokół Aleksandra Halla, tworząc Partię Konserwatywną (PK). Wśród działaczy UD można wymienić Bronisława Geremka, Hannę Suchocką, pełniącą w latach 1992-1993, urząd premiera. W 1994 r. z połączenia Unii Demokratycznej z Kongresem Liberalno-Demokratycznym (KL-D) powstała Unia Wolności (UW). Kongres Liberalno-Demokratyczny – partia powstała 30 czerwca 1990 r. Głosiła program liberalno-konserwatywny. Jej twórcami i członkami byli m. in.: Donald Tusk, Jan Krzysztof Bielecki czy Janusz Lewandowski. W pierwszych wyborach parlamentarnych KL-D uzyskał 7,49%-owe poparcie. Kolejne wybory przegrał, nie przekraczając progu wyborczego. Kongres brał udział w koalicji, która tworzyła rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego (1991 r.) oraz rząd Hanny Suchockiej. Podczas zjazdu kongresowego w kwietniu 1994 r. doszło do połączenia z UD. Powstała wówczas Unia Wolności. W wyborach parlamentarnych w 1997 r. UW otrzymała 13%-owe poparcie, uzyskując 60 mandatów. W kolejnych wyborach nie przekroczyła 5%-owego progu wyborczego. UW tworzyła gabinet Jerzego Buzka. W 2000 r. wystąpiła jednak z koalicji AWS. Znanymi działaczami UW byli: Tadeusz Mazowiecki, Leszek Balcerowicz, Bronisław Geremek czy Władysław Frasyniuk. W łonie UW wciąż obecne były spory o charakterze programowym pomiędzy dawny działaczami KL-D a członkami dawnej UD. Nie udało się ich rozwiązać (KL-D reprezentował program liberalno-konserwatywny, UD natomiast socjalnoliberalny czy centrowolewicowy). W 2001 r. doszło do rozłamu. Działacze dawnego KL-D utworzyli – Platformę Obywatelską RP (PO), natomiast działacze dawnej UD utworzyli wraz z Markiem Belką (SLD) i Jerzym Hausnerem (SLD) – Partię Demokratyczną (PD) - Do najbardziej znanych jej działaczy należą: Janusz Onyszkiewicz, Bogdan Lis, Jan Widacki. Platforma Obywatelska RP Partia założona 24 stycznia 2001 r. przez Donalda Tuska, Macieja Płażyńskiego i Andrzeja Olechowskiego (zarejestrowana w marcu 2002 r.). Nową partię współtworzyły osoby wywodzące się z Akcji Wyborczej „Solidarność”, z UW i KL-D. Partia opowiada się za zmianą konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy prezydenta, za zniesieniem senatu, zakazem finansowania partii politycznych z budżetu państwa, za zniesieniem KRRiT, za zmniejszeniem centralnej administracji i za przeprowadzeniem lustracji. W kwestiach gospodarczych PO zmierza do zreformowania publicznych finansów, do obniżenia podatków i do wprowadzenia podatku liniowego. Do najbardziej znanych jej działaczy należą: Donald Tusk, Bronisław Komorowski, Jan Maria Rokita, Grzegorz Schetyna czy Julia Pitera. Porozumienie Centrum (PC) Partia powstała w 1990 r. z inicjatywy Jarosława Kaczyńskiego i Jana Olszewskiego, w wyniku tzw. „wojny na górze” i rozbicia obozu postsolidarnościowego. Partia w wyborach parlamentarnych w 1991 r. zdobyła 8,7%-owe poparcie (44 mandaty). W latach 1991-1992 Jan Olszewski sprawował urząd premiera. Po upadku swojego rządu Olszewski założył nowe ugrupowanie pod nazwą – Ruch dla Rzeczypospolitej. W 1993 r. partia Kaczyńskiego nie zdobyła żadnego mandatu do Sejmu. W 1997 r. weszła w skład Akcji Wyborczej „Solidarność” (AWS). W 2001 r. z części dawnego PC powstało – Prawo i Sprawiedliwość (PiS). Prawo i Sprawiedliwość Współtworzyły także osoby wywodzące się z AWS i z Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego (ZChN). PiS w swoich programach postuluje zmianę konstytucji w kierunku wzmocnienia władzy wykonawczej. Chce zaostrzenia przepisów prawa karnego, skutecznej walki z korupcją i przeprowadzenia lustracji. Opowiada się za zwiększeniem kontroli nad finansami publicznymi, za ograniczeniem wydatków na państwową administrację, za uproszczeniem systemu podatkowego. W wyborach w 2005 r. PiS zdobył 27,0% głosów, dwa lata później – 32,11% (166 mandatów), jednak to nie wystarczyło by te wybory wygrać. Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN) Partia została utworzona w 1989 r. przez środowiska związane z Solidarnością. W swoim programie ugrupowanie odwoływało się do tradycji przedwojennej endecji i chrześcijańskiej demokracji. Partia wchodziła w skład rządów J. K. Bieleckiego, J. Olszewskiego i H. Suchockiej. W wyborach parlamentarnych w 1997 r. część działaczy uzyskała mandaty startując z ramienia AWS. Do najbardziej znanych działaczy ZChN należeli: Wiesław Chrzanowski, Marek Jurek, Ryszard Czarnecki, Stefan Niesiołowski (dziś PO). Akcja Wyborcza „Solidarność” (AWS) To koalicyjne ugrupowanie powstałe w 1996 r. W jego skład weszło szereg ugrupowań postsolidarnościowych, m. in. NSZZ „Solidarność”, Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna, Porozumienie Centrum, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe czy Porozumienie Ludowe. Przewodniczącym AWS została Marian Krzaklewski. Koalicja AWS była podporą rządów Jerzego Buzka w latach 1997 – 2001. Później rozpadła się na mniejsze ugrupowania. Unia Pracy (UP) Partia powstała w czerwcu 1992 r. Partią kierowali Ryszard Bugaj, Zbigniew Bujak i Wiesława Ziółkowska. Pierwszym przewodniczącym partii został wybrany w 1993 r. Ryszard Bugaj. W wyborach w 1993 r. partia dzięki zawartej z SLD koalicji uzyskała 41 mandatów. Weszła w skład rządu tworzonego przez Waldemara Pawlaka. Cztery lata później nie znalazła się już w Sejmie, uzyskując 4,7%-owe poparcie. Do wyborów w 2001 r. wystartowała ponownie w koalicji z SLD. Tworzyła wraz z tą partią rząd koalicyjny Leszka Millera. W 2006 r. znalazła się w koalicji Lewica i Demokraci. Partia głosi program socjaldemokratyczny. Opowiada się za rozbudowanym systemem świadczeń socjalnych, za ograniczeniem prywatyzacji. Walczy o równouprawnienie kobiet, jest za rozdziałem Kościoła od państwa. Unia Polityki Realnej (UPR) Partia założona 14 listopada 1987 r. (wówczas jako Ruch Polityki Realnej) przez Ryszarda Czarneckiego, Stefana Kisielewskiego, Janusza Korwin-Mikke, Stanisława Michałkiewicza, Roberta Smoktunowicza. W 1990 r. została zarejestrowana jako legalnie działająca partia. Partia opowiada się za sprywatyzowaniem szkolnictwa, zniesieniem przymusu służby wojskowej, likwidację wszelkich związkowych przywilejów oraz grup uprzywilejowanych, zniesienie przymusu ubezpieczeń społecznych i osobowych, oraz za wprowadzeniem konstytucyjnego zakazu ustanawiania monopoli. Liga Polskich Rodzin (LPR) Partia powstała w kwietniu 2001 r. (zarejestrowana tego samego roku w maju), jednocząc szereg ugrupowań narodowo-katolickich. LPR była przeciwna przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, opowiada się natomiast za poszerzaniem współpracy ze Stanami Zjednoczonymi. Jest za lustracją dekomunizacją. W programie społecznym odwołuje się do wartości katolickich. W wyborach parlamentarnych w 2001 r. LPR zdobyła 8,3%-owe poparcie, uzyskując 36 mandatów. Cztery lata później – 7,9% i 34 mandaty. W przyspieszonych wyborach parlamentarnych w 2007 r. LPR nie przekroczyła wymaganego 5%-owego progu wyborczego i znalazła się poza parlamentem. Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) Ugrupowanie powstało w 1990 r. Współtworzyły je wówczas: PSL „Odrodzenie” oraz PSL tzw. wilanowskie. Partia współtworzyła rządy Waldemara Pawlaka, Józefa Oleksego i Włodzimierza Cimoszewicza. Największe poparcie zdobyła w wyborach parlamentarnych w 1993 r. – 28,7%, co dało jej 132 mandaty. W każdych następnych wyborach parlamentarnych PSL wchodziła do Sejmu, ciesząc się jednak niezbyt wysokim poparciem. Po wyborach w 2007 r. partia będzie tworzyć koalicję ze zwycięską Platformą Obywatelską. Najbardziej znanymi politykami związanymi z PSL są: Waldemar Pawlak, Jarosław Kalinowski, Józef Zych. Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej Ugrupowanie wywodzące się ze Związku Zawodowego Rolników Samoobrona. Partia powstała w 2000 r. (jako Samoobrona RP), wcześniej występowała pod nazwą Partia Przymierze Samoobrona (od 1992 r.). Partia posługuje się populistycznymi hasłami, w sferze ekonomii jej program jest raczej lewicowy. W wyborach do parlamentu w 2001 r. uzyskała 11,2% poparcia, co przełożyło się na 53 mandaty. Cztery lata później – 11,4% (56 mandatów). W Sejmie V kadencji wraz z PiS i LRP, Samoobrona RP tworzyła koalicję. Po przyspieszonych wyborach parlamentarnych w 2007 r. uzyskała niskie poparcie i znalazła się poza Sejmem. Jak zmieniło się zatrudnienie w Polsce po roku 1989?Które rodzaje przemysłu w Polsce straciły na znaczeniu po roku 1989?Na czym polega transformacja gospodarcza i kiedy w Polsce wystąpiła?Czym była transformacja ustrojowa?Jaki jest system gospodarczy w Polsce?Na czym polega transformacja gospodarcza?Na czym polegały przekształcenia własnościowe w procesie transformacji gospodarki Polski?Na czym polega transformacja?Jak zmienia się struktura zatrudnienia w Polsce? Powstawały duże dysproporcje w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów kraju. Na skutek prowadzonej przez rządzących państwem strategii, w II połowie XX wieku przemysł stał się najważniejszym czynnikiem zmian społeczno- gospodarczych w Polsce. Z roku na rok zwiększała się liczba osób zatrudnionych w przemyśle. Jak zmieniło się zatrudnienie w Polsce po roku 1989? W latach 1994-1998 nastąpił niewielki wzrost o 66,5 tys. osób, tj. 1,5%. Natomiast w sektorze usług zaznaczyły się korzystne tendencje występujące w gospodarce; liczba pracujących w początkowym okresie transformacji (lata 1989-1993) utrzymała się prawie na tym samym poziomie, a nawet nieznacznie wzrosła – o 82 tys. Które rodzaje przemysłu w Polsce straciły na znaczeniu po roku 1989? branża wysokich technologii, szczególnie elektroniki. W wyniku tego szybko wzrósł import elektroniki konsumpcyjnej – zarówno z Zachodu jak i Dalekiego Wschodu. To wszystko doprowadziło do upadku polskiego przemysłu elektronicznego i telekomunikacyjnego. Na czym polega transformacja gospodarcza i kiedy w Polsce wystąpiła? Transformacja gospodarcza[edytuj] Punktem wyjścia jest definicja transformacji systemowej M. Nasiłowskiego z 1995 roku: „przejście od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej obejmujące zmianę ustroju politycznego oraz tworzenie rynkowych warunków funkcjonowania wszystkich podmiotów gospodarczych, tj. Czym była transformacja ustrojowa? Transformacja ustrojowa[edytuj] Transformacja ustrojowa – zmiany zachodzące wewnątrz systemu politycznego oraz partyjnego, danego kraju lub też ich grupy. Zmiany związane z jakościową zmianą sposobu rządzenia, sprawowania władzy. Wiąże się także wielokrotnie ze zmianą elit. Jaki jest system gospodarczy w Polsce? W latach 90. XX wieku przeszła transformację z gospodarki centralnie kierowanej (socjalistycznej) do gospodarki rynkowej (kapitalistycznej). Od 1990 r. Polska prowadzi politykę liberalizacji gospodarczej. Na czym polega transformacja gospodarcza? Transformacja gospodarcza, która roz- poczęła się w latach 90. ubiegłego stulecia w Europie Środkowej i Wschodniej, oznaczała przejście od gospodarki centralnie zarządzanej do rynkowej. Obejmo- wała całościową i radykalną zmianę ogólnych celów i warunków gospodarowania wszystkich podmiotów. Na czym polegały przekształcenia własnościowe w procesie transformacji gospodarki Polski? Przekształcenia własnościowe prywatyzacji, polegały na zmniejszaniu roli państwa w gospodarce przez zmniejszenie sektora publicznego i wydatków rządowych. Na czym polega transformacja? Transformacja jest procesem zmieniającym stan przedmiotów istniejących w świecie realnym, zmianą przeobrażającą charakter lub istotę czegoś, zmierzająca do zmiany istniejącego ładu. Transformacja dokonuje się pod wpływem sił wewnętrznych zmieniających systemów. Jak zmienia się struktura zatrudnienia w Polsce? Przede wszystkim zauważalny jest wzrost miejsc pracy w zawodach związanych z rynkiem usług – nawet o 30% względem lat poprzednich – przy jednoczesnym spadku miejsc pracy w przemyśle (o ok. 20%), co poniekąd związane jest z automatyzacją pracy.

zmiany polityczne i gospodarcze po 1989